Z pewnością uznać można, że polonistka realizowała idee lektury procesualnej. Zachęcała do wielokrotnego obcowania z fragmentami, wydobywania szczegółów, które stanowiły podstawę uogólnień. Proponowała holistyczny ogląd dzieła, uwzględniała indywidualną perspektywę percepcyjną ucznia, zachęcała do projektowania działań lekcyjnych, w fazie analityczno-interpretacyjnej łączyła potencjał hermeneutyki ze spojrzeniem antropocentrycznym, zespalała dzieło z kontekstem, inspirowała do krytycznego myślenia i ułatwiała kontakt z „pejzażem aksjologicznym” ludzkości.
Małgorzata Gajak-Toczek: Polonista wobec lektur szkolnych – wybrane uwagi na
temat nauczycielskich sposobów pozyskiwania czytelnika
Zaszczyt
Po raz pierwszy w życiu napisano w opracowaniu naukowym o moich pomysłach edukacyjnych na omówienie powieści. Dawno temu sama współtworzyłam biuletyny metodyczne, później mój scenariusz lekcji znalazł sie między innymi opublikowanymi materiałami ze studiów podyplomowych PAN, ale nikt jeszcze nie analizował naukowo moich dydaktycznych uwag. Przyznaję, czuję sie zaszczycona i wyróżniona. Trochę mi odebrało mowę…
Treść recenzji
Pani Małgorzata Gajak-Toczek w artykule Polonista wobec lektur szkolnych –wybrane uwagi na temat nauczycielskich sposobów pozyskiwania czytelnika opublikowanym w pracy pod redakcją Joanny Kozłowskiej i Alicji Danielewskiej: Edukacja wobec wyzwań współczesności. Wybrane aspekty – pisze o mojej propozycji opracowania powieści Bolesława Prusa oraz wspomina o pomyśle na „Chłopów”. Pozwolę sobie zacytować fragment dotyczący „Lalki”:
Celem egzemplifikacji przywołajmy propozycję Radosławy Górskiej, poświęconą
„Lalce” Bolesława Prusa [27]. Polonistka duży nacisk położyła na działania propedeutyczne (określenie problematyki, operowanie symbolem w postaci rekwizytu, wiążącego się z realiami powieściowymi, projekcja filmu edukacyjnego „Europa, w której żył Wokulski” [28], wiązanie problematyki powieści z filozofią epoki, lektura artykułu na temat wynalazków przedstawionych przez Prusa m.in. telegrafu, maszyny parowej, pancernika, lotu balonem. Uczniowie zaproszeni byli także na wirtualny spacer po dziewiętnastowiecznej Warszawie, tworzyli chmurę wyrazów wiążącą się z powieścią (wpisali je w sylwetkę Wokulskiego). Na kolejnych lekcjach charakteryzowali wybrany motyw literacki, kreślili jego funkcje w utworze oraz przywoływali podobne realizacje w innych dziełach. Omówienie głównego wątku powieści ułatwiał wykres, który pozwalał graficznie przedstawić wydarzenia prowadzące do tragedii postaci powieściowych, określić punkty węzłowe, zaprezentować perypetie i upadek. Rekonstrukcji dramatu miłosnego Wokulskiego w pięciu odsłonach13 towarzyszyła praca z fragmentami tekstu, umożliwiająca śledzenie przeżyć wewnętrznych bohaterów (diagram uczuć).
Uznać można, że takie czytanie powieści stawało się prawdziwym treningiem emo- cjonalnym, pozwalającym na nazywanie uczuć, śledzenie postaw wobec świata i Innego, przyczyn i rezultatów podjętych decyzji, umożliwiało penetrację wnętrza człowieka.
Wysoko należy ocenić pomysł stworzenia programów partii politycznych, określenia celów ich działania, warunków realizacji zgłaszanych postulatów, przeprowadzenie diagnozy sytuacji społeczno-politycznej kraju: Węgiełek miał stanąć na czele partii proletariackiej, doktor Michał Szuman – partii żydowskiej, partii mieszczańskiej przewodził Ignacy Rzecki, kapitalistycznej – Wokulski, arystokratów zaś reprezentował Łęcki. Debata kandydatów kończyła ten etap prac.
Podsumowaniem działań analityczno-interpretacyjnych był projekt, otwierający przestrzenie, dające możliwość twórczego i indywidualnego spojrzenia na „Lalkę”. Polecenia brzmiały:
Z pewnością uznać można, że polonistka realizowała idee lektury procesualnej. Zachęcała do wielokrotnego obcowania z fragmentami, wydobywania szczegółów, które stanowiły podstawę uogólnień. Proponowała holistyczny ogląd dzieła, uwzględniała indywidualną perspektywę percepcyjną ucznia, zachęcała do projektowania działań lekcyjnych, w fazie analityczno-interpretacyjnej łączyła potencjał hermeneutyki ze spojrzeniem antropocentrycznym, zespalała dzieło z kontekstem, inspirowała do krytycznego myślenia i ułatwiała kontakt z „pejzażem aksjologicznym” ludzkości. Etapy pracy z powieścią pozwalały na kształcenie kompetencji kulturowych (zdolność rozumienia rozmaitych komunikatów), rozwijały wyobraźnię (kreatywność), kształtowały umiejętności wnioskowania, inteligencję emocjonalną oraz poruszanie się w świecie wartości (ocenianie). Praktykom czytania towarzyszyły działania tekstotwórcze (ustne i pisemne). Przełożenie praktyk analityczno-interpretacyjnych na rozmaite formy aktywności, zbliżone do współczesnego życia, z pewnością inspirowało młodzież do prezentowania twórczych rozwiązań.
- Opracujcie scenariusz i przygotujcie przedstawienie teatru marionetek i pacynek na podstawie wybranej sceny z powieści; 2. Przygotujcie wystawę, na której zaprezentujecie wykonane przez Was plastyczne portrety wybranych bohaterów powieści. Przygotujcie ustne omówienie wystawy; 3. Przygotujcie wystawę poświęconą modzie w II połowie XIX wieku. Zaplanujcie ustną prezentację strojów, odwołując się do powieści. Jeśli wolicie, możecie zorganizować rewię mody; 4. Przygotujcie konferencję prasową ze Stanisławem Wokulskim i Izabellą Łęcką. Na jej podstawie opracujcie artykuł do „Pomponika” o sensacyjnych zdarzeniach w życiu bohaterów; 5. Napiszcie opowiadanie inspirowane postaciami powieściowymi lub zdarzeniami fabularnymi utworu. Swoje prace zaprezentujecie publicznie; 6. Przygotujcie się do konkursu pięknego czytania. Przygotujcie fragment na 10-12 minut [27].
13 Odsłona pierwsza dotyczyła myśli Wokulskiego w sklepie oraz wypracowania strategii działania (fragment powieści); informacje na temat zauroczenia i miłości romantycznej miały pomagać w analizie uczuć bohatera; jeśli chodzi o Łęcką – uczniowie na podstawie dwóch wyimków: pierwszego, zatytułowanego „Osaczona” (zawierającego refleksje Izabeli o kontaktach ojca ze Stanisławem, jak też informacje krążące w mieście na ten temat) oraz drugiego, przybliżającego jej wizje wizyty w sklepie Wokulskiego, określali stan wewnętrzny kobiety.
Link do całego opracowania
Zachęcam do przeczytania całego artykułu, a najlepiej całego opracowania. Warto! Pobierz
Prośba
Lubisz mój blog? Szukasz tu materiałów do nauki i pracy? Znajdujesz to, czego szukasz? Podziel się ze mną swoimi refleksjami. Zostaw swój ślad. Zagrajmy razem w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy. Wrzuć coś do mojej skarbonki, proszę.