Tren VII – notatka Cornella

Autor

Jan Kochanowski

Podmiot liryczny

Ubranka córeczki, Urszulka

Adresat liryczny

Urszulka

Sytuacja liryczna

W domu po śmierci dziecka są jeszcze jej ubranka, wstążeczki, paski, zabawki, które potęgują rozpacz ojca.

O czym mówi podmiot?

Najpierw wyrzuca „nieszczęsnemu ochędóstwu”, że wzmacnia jego rozpacz. Później zwraca się do Urszulki tłumacząc, że nie taką przyszłość planowali dla niej kochający rodzice. Następnie z trudem konstatuje, że dziewczynka zmarła i pozostawiła po sobie straszną pustkę.

Jak mówi?

Tren VII jest zaliczany do wierszy stychicznych. Został napisany nieregularnym sylabowcem, w których na zmianę występują wersy trzynastozgłoskowe (ze średniówką po siódmej sylabie 7+6) oraz siedmiozgłoskowe (pozbawione średniówek).

apostrofa i pytanie retoryczne

Utwór rozpoczyna się apostrofą do strojów dziewczynki, co jest jednocześnie wskazówką tematyki całego wiersza, który oscyluje wokół ubrań małej nieboszczki:
Nieszczesne ochędóstwo, żałosne ubiory
Mojej namilszej cory,
Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie?
Żalu mi przydajecie

wykrzyknienie

Ojciec – poeta smutno zauważa, że dziewczynka już nigdy nie założy ulubionych sukienek, to kwestia bezdyskusyjna, a zarazem rażąca nieodwracalnością śmierci:J
uż ona członeczków swych wami nie odzieje,
Nie masz, nie masz nadzieje!
Ten pełen zwątpienia wers dowodzi stanu ducha poety, który nie potrafi już odnaleźć w swoim sercu nadziei na poprawę swego samopoczucia oraz na ponownej ujrzenie zmarłego dziecka.

wyliczenie, omówienie, epitety

Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany
Śmierć została porównana do snu, z którego już nigdy człowiek nie może się obudzić. Pierwszy epitet – „żelazny”, czyli jest wiecznym wiezieniem. Koleiny epitet – „twardy”, podkreśla nieodwracalność śmierci, zaś ostatni – „nieprzespany”, zbudowany w oparciu o podobieństwo brzmieniowe wyrazów „sen” oraz „nieprzespany”, jest jednym z piękniejszych określeń śmierci w polskiej poezji.Ojciec nie ma siły wypowiedzieć słowa śmierć, jakby było za trudne, nie chciało przejść przez gardło. Podobnie jest, kiedy nazywa trumnę skrzynką.

kulturowy

W XVI w. rodzice dziewczynki zwykle bardzo wcześnie myśleli o jej zamążpójściu. Znalezienie odpowiedniego męża dla panny i przygotowanie jej właściwego posagu oraz wyprawy pełniły podobną funkcję jak dziś dbałość rodziców o wykształcenie dzieci. To miała być gwarancja dobrego losu.

Treny są też świadectwem renesansowej pamiątki polskiego życia rodzinnego. Stanisław Windakiewicz pisze o tym tak: Ażeby wiedzieć, kim był Kochanowski, jaką miał żonę i jak żyli ze sobą, nie trzeba sięgać do pamiętników ani listów. Z Trenów wiemy, jak ich jednoczyła miłość dla dzieci; są one nieświadomym potwierdzeniem uczuć rodzinnych wypowiedzianych w Pieśniach o Sobótce. Czy żartując ze śpiewek mamki przy kołysce, czy układając plany co do przyszłości córek, czy zakupując dla nich letniczki pisane, paski złote i tkaneczki, czy wreszcie ucząc je pacierza i zajęć domowych, zawsze oboje Kochanowscy występują jako zgodne i kochające się małżeństwo. […]” (S. Windakiewicz, „Treny”, [w:] B. Nadolski, „Jan Kochanowski: Życie-Twórczość-Epoka”, Warszawa 1966”, s. 201)