Temat: Dialogi z tradycją – Zbigniew Herbert Historia Minotaura
Krajobraz grecki przemówił do mnie patetycznym głosem mitu i tragedii
Zbigniew Herbert
Po lekcji będziesz:
- rozumiał/a utwór Herberta;
- w czytanym tekście wskazywał/a obecność toposu antycznego; wyjaśniał/a jego znaczenie;
- wyjaśniał/a, dlaczego mity i toposy greckie (śródziemnomorskie) można nazwać wspólnym językiem kultury europejskiej.
- Twórczość Zbigniewa Herberta jest dialogiem z tym, co najbardziej wartościowe w kulturze naszej cywilizacji. Wiersze, krótkie prozy, eseje, szkice przywołują idee, wartości, zdarzenia, które od tysięcy lat kształtowały kondycję intelektualną i moralną oraz wrażliwość artystyczną Europejczyków. Lektura tekstów Herberta jest świadectwem czułej pamięci, wzbogacającym spotkaniem ze spuścizną przodków, przywracaniem tego, co od tysiącleci tworzyło humanistyczną postawę dzisiejszych pokoleń. W tym wielogłosie iluminującym pięknem, emocjonalnym widzeniem świata, głębokimi refleksjami nad przemijalnością wszystkiego, co dla człowieka ważne, wyróżnia się Pan Cogito (1974) – jeden z najbardziej niezwykłych tomików wierszy w historii literatury polskiej. W zbiorze, mającym ogromny wpływ na postawy kolejnych generacji Polaków, istnieje wiele tekstów, które wywołują rezonans w duszy i umyśle uważnego czytelnika. Jednym z nich jest Historia Minotaura – wysublimowana opowieść zamknięta w formie miniatury literackiej.
Anna Podemska – Kałuża, Gry z mitem greckim
- Nawiązania do mitycznej opowieści, kreacja głównych bohaterów mitu
|
W mitologii |
Elementy wspólne |
W utworze Herberta |
|
Gmach bez wyjścia, miejsce odosobnienia, izolacji |
labirynt |
Rodzaj szkoły myślenia, system korytarzy od najprostszych do coraz bardziej skomplikowanych; różnica poziomów; schody abstrakcji; Minotaur nic z tego nie rozumiał; miejsce wyzwalające poczucie zagubienia, goryczy, bezradności; miejsce tortur |
|
Heros, triumfator, pogromca monstrum podstępny, nieludzki, |
Tezeusz |
„zręczny morderca”, |
|
Pazerne monstrum, potwór, budzi grozę |
Minotaur |
Książę, z nienaturalnie dużą głową, silny, nieco melancholijny – matołek |
|
Genialny artysta, wynalazca, budowniczy labiryntu |
Dedal |
Modny inżynier, twórca głośnego kierunku architektury pedagogicznej, |
|
Rozumny król, chroni poddanych |
Minos |
Chce zgładzić szkaradnego, nieudanego syna, bezwzględny, okrutny władca |
- Analiza puenty utworu Herberta – Zabity książę odnajduje wreszcie mądrość. Labirynt – niepotrzebny już elementarz.
- Wnioski: Herbert dokonuje reinterpretacji mitu. Opowieść okazuje się przerażająco banalna: książę z powodu swej ułomności zostaje ukryty, a potem zabity z rozkazu ojca. Nawet tak przetworzony mit odsłania prawdy ludzkiego istnienia: odwieczną bezwzględność władzy, której słabi i kalecy nie są potrzebni, więc należy się ich pozbyć oraz majestat i potęgę śmierci – zabity książę odnajduje wreszcie mądrość.
- Wyjaśnienie pojęcia reinterpretacja – ponowne, inne odczytanie.
Wyraz reinterpretować jest zbudowany tak samo jak wyraz rehabilitować. Jakie znaczenie wnosi przedrostek re- ? Podaj trzy przykłady wyrazów utworzonych w ten sam sposób.
-
«pierwszy człon wyrazów złożonych mający znaczenie: znów, powtórnie, ponownie, na nowo»
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
- Ironia w tekście Herberta. Ironicznie Herbert odnosi się zarówno do Dedala i jego dzieła, jak i do Tezeusza oraz Minosa. Sympatia mówiącego jest po stronie skrzywdzonego nieszczęśnika. Ironia podkreśla wymowę utworu.
- Zadanie domowe: Przygotuj się do powtórzenia z antyku grecko-rzymskiego.