Jak wychwalać Boga? – propozycja Jana Kochanowskiego

Temat: Jak wychwalać Boga? Propozycja Jana Kochanowskiego – Pieśń XXV – Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?

Główne zagadnienia lekcji:
Lekcja poświęcona analizie i interpretacji Pieśni XXV Jana Kochanowskiego. Uczniowie poznają biogram poety, notują najważniejsze informacje metodą Cornella. Słuchają Pieśni XXV i oglądają jednocześnie prezentację. W grupach eksperckich przygotowują rozpoznanie utworu, następnie tworzą się nowe grupy i uczniowie uczą się wzajemnie, przygotowując mapy myśli dotyczące utworu Kochanowskiego.

Cele lekcji:

Uczeń potrafi:

• odczytać ze zrozumieniem Pieśń XXV z Ksiąg wtórych;
• nazwać rodzaj liryki oraz gatunek omawianego utworu;
• rozpoznać w tekście podmiot liryczny i adresata;
• uchwycić renesansowy charakter pieśni;
• rozpoznać środki stylistyczne i określić ich funkcje;
• efektywnie notować.

Metody nauczania

• metoda aktywizująca – notowanie metodą Cornella; praca w grupach eksperckich, [tworzenie mapy myśli]

Środki dydaktyczne

• podręcznik Ponad słowami (s. 28–29),
• Prezentacja życia i twórczości Jana Kochanowskiego (uczeń lub film z multibooka NE) schemat notatki Cornella o Janie Kochanowskim
• Prezentacja ppt dotycząca utworu
• Nagranie audio
• Zadania dla grup eksperckich
• Zadania dla grup samokształceniowych
• Papier na mapy myśli

Uwagi o realizacji:
Lekcja wymaga dużego wkładu pracy młodzieży. Ponieważ uczniowie mają pracować w grupach eksperckich, a potem samokształceniowych, ważny jest podział młodzieży.  Grupy eksperckie muszą być co najmniej 4 (może być 8). Każda z nich opracowuje jedno zagadnienie: A – przedstawienie Boga w pieśni, B – opis świata poprzez obrazy poetyckie, C – relacje między człowiekiem i Bogiem, D – określenie rodzaju, gatunku literackiego, środki stylistyczne i ich funkcje. Grupy powinny być w miarę możliwości równoliczne. Jeżeli młodzież będzie pracowała dłużej, trzeba tworzenie mapy myśli przenieść na następną lekcję, a na tej omówić wspólnie efekty pracy grup.    Jeśli czas pozwoli, przechodzimy do tworzenia grup samokształceniowych. [Uczniowie zmieniają miejsca. Tworzą się nowe grupki, w skład których wchodzą przedstawiciele każdej grupy eksperckiej. Wzajemnie sobie przekazują informacje, budując mapę myśli.] Nauczyciel cały czas monitoruje pracę i służy pomocą.

UWAGA: Lekcja była opracowywana na potrzeby pracy w klasie i w takich warunkach Małgosia (Małgorzata Cymbor-Frask) ją sprawdziła. Serdecznie Ci, Małgosiu, dziękuję 🙂 

Obecnie potrzeba dostosować ją do nauczania zdalnego. Dlatego  opracowałam pomysł na pracę zdalną .

Przebieg lekcji

1. Podanie celów lekcji i zasad pracy.
2. Nauczyciel rozdaje (udostępnia) uczniom schemat notatki metoda Cornella o Janie Kochanowskim i prosi o notowanie podczas prezentacji postaci renesansowego mistrza. (Referat lub film np.- Krótki przewodnik po życiu i twórczości Jana Kochanowskiego – Nowa Era). Jeśli trzeba uzupełnia informacje i podaje wiadomości o genezie utworu będącego przedmiotem lekcji (Tekst powstał w Paryżu podczas podróży Jana Kochanowskiego po Europie. To pierwszy znany utwór, który został napisany po polsku. Prawdopodobnie wpływ na decyzję poety miało spotkanie z Ronsardem i jego akolitami, którzy propagowali pisanie w językach narodowych.)
3. Prezentacja utworu – z wykorzystaniem prezentacji ppt i nagrania audio np.https://epodreczniki.pl/a/bog-jana-kochanowskiego/DdWJOzHyL. Uczniowie starają się zrozumieć tekst. Jeśli pojawią się sformułowania niejasne, trzeba je omówić.
4. Cicha lektura tekstu z rozpoznaniem, kto jest podmiotem lirycznym, kto adresatem, o czym mówi nadawca.
5. Podział klasy na grupy eksperckie i rozdanie zadań.
   A. Bóg
   Zadaniem grupy jest wyjaśnienie na podstawie tekstu, jak renesansowy poeta postrzega Boga. Należy odpowiedzieć na pytania: Kim jest Bóg? Jaki jest Bóg? Swoje wnioski trzeba poprzeć cytatami z tekstu. Należy porównać wyłaniający się z utworu wizerunek Boga z jego pojmowaniem w średniowieczu. Podczas pracy każdy uczeń powinien robić sobie notatki, bo będzie zobowiązany przekazać wiadomości innej grupie.

   B. Świat
   Zadanie grupy polega na wyodrębnieniu elementów dzieła stworzenia ukazanych w wierszu (np. kosmos, kula ziemska, roślinność, wody, prawa rządzące w przyrodzie), przytoczeniu odpowiednich cytatów i uogólnieniu wniosków, odpowiadając na pytanie: Jaki jest świat stworzony przez Boga? Podczas pracy każdy uczeń powinien robić sobie notatki, bo będzie zobowiązany przekazać wiadomości innej grupie.

   C. Relacje człowieka z Bogiem
   Zadanie grupy polega na zanalizowaniu 6 wersów rozpoczynających utwór oraz 4 go kończących. Na tej podstawie należy nazwać postawę człowieka wobec Boga. Jakie uczucia do Niego kieruje? Jak może Mu podziękować za Jego dobrodziejstwa? Należy zinterpretować wersy: „Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie” i „Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszystko Twoje,/cokolwiek na tej ziemi człowiek mieni swoje” w kontekście wiedzy historycznej – nawiązać do wiadomości o ruchu reformacyjnym i sprzeciwie wobec handlu odpustami. Podczas pracy każdy uczeń powinien robić sobie notatki, bo będzie zobowiązany przekazać wiadomości innej grupie.

   D. Język i styl utworu
   Zadaniem grupy jest określenie cech pieśni jako hymnu (jeśli trzeba, można skorzystać ze Słownika terminów literackich). Trzeba również ustalić z jakich środków stylistycznych korzysta Kochanowski, nazwać je, przytoczyć przykłady i określić funkcję w tekście. Podczas pracy każdy uczeń powinien robić sobie notatki, bo będzie zobowiązany przekazać wiadomości innej grupie.

   Czas pracy 15-20 min.

6. Omówienie efektów pracy grup.
7. Ocena aktywności uczniów.

Na drugiej jednostce lekcyjnej

Uczniowie tworzą nowe grupki – samokształceniowe i wzajemnie sobie przekazują informacje. Razem budują mapę myśli, w której centrum znajduje się tytuł utworu, a podstawowe węzły to tytuły zagadnień omawianych przez grupy eksperckie.

Zadania dla grup samokształceniowych:

1. Przekażcie sobie wzajemnie informacje, które ustaliliście w grupie eksperckiej. Możecie korzystać ze swoich notatek i podręcznika.
2. Wyjaśnijcie wszystkie wątpliwości. Jeśli ich sami rozstrzygnąć nie możecie, poproście nauczyciela o pomoc.
3. Budujcie mapę myśli:
   a. na środku kartki A2 napiszcie tytuł i autora tekstu;
   b. otoczcie kółkiem (elipsą, prostokątem lub innym kształtem tytuł- powinien być wyeksponowany);
   c. od tytułu poprowadźcie 4 gałęzie, na końcu których zapiszecie słowa kluczowe, czyli tematy pracy grup eksperckich;
   d. do każdego tematu dopisujcie zwięzłe informacje ustalone podczas pracy;
   e. zadbajcie o estetykę pracy;
   f. możecie swoją mapę wzbogacić o rysunki, symbole;
   g. porównajcie swoją mapę z zaprezentowaną przez nauczyciela;
   h. wprowadźcie poprawki i uzupełnienia;
   i. sfotografujcie swoje dzieło.

Po wykonaniu pracy młodzież prezentuje swoje mapy i porównuje je z wzorcową mapą opracowaną na potrzeby lekcji i rozszerzającą wiadomości o konteksty historyczny i biograficzny oraz zagadnienia przynależności rodzajowej i gatunkowej.