Lekcja 013 Eschatologia starożytnych Greków

Temat: Eschatologia starożytnych Greków 

Główne zagadnienia lekcji
Lekcja poświęcona jest analizie greckich mitów eschatologicznych. Uczniowie mają zrekapitulować wiadomości o starożytnych wyobrażeniach eschatologicznych, zinterpretować sensy głębokie mitów. Budują konspekt wypowiedzi argumentacyjnej. 

Cele lekcji

Uczeń: 

• zna i rozumie treść mitów eschatologicznych; 
• dostrzega i określa treści symboliczne mitu; 
• rozumie udział mitów eschatologicznych w światopoglądzie starożytnych; 
• dostrzega w micie wartości uniwersalne;
• buduje konspekt wypowiedzi argumentacyjnej.

 

Uwagi dotyczące realizacji:

Lekcja trwa 45 minut. Uczniowie pracują wspólnie i w grupach. Uczniowie rozpoczną od zrekonstruowania wędrówki dusz i odczytania symbolicznych sensów każdego z etapów tej wędrówki. Na podstawie mitów o Ajsklepiosie, Demeter i Korze, Syzyfie, zejściu Odyseusza do Hadesu, ujarzmieniu przez Heraklesa Cerbera, mitu o Orfeuszu oraz Atenie i Arachne przedyskutują, jak starożytni Grecy postrzegali śmierć i życie w zaświatach. Przygotują konspekt wypowiedzi argumentacyjnej na ten temat, sformułują tezę i poprą ją argumentem zilustrowanym przykładem. 

Środki dydaktyczne:

• Krzysztof Mrowcewicz, Przeszłość i dziś , cz. I, s 35
• Jan Parandowski, Mitologia
• Kartka z zeszytu

   

Pojęcia i terminy:

Mit, mitologia, eschatologia, teza, argument, przykład w wypowiedzi argumentacyjnej

Przebieg lekcji:

1 Na podstawie opisu Hadesu z Mitologii Parandowskiego uczniowie rekonstruują wędrówkę, jaką według Greków odbywała dusza po śmierci do świata umarłych. Określają symboliczne znaczenie kolejnych etapów tej podróży. Nazywają emocje duszy. 

• • przejście przez bramę piekielną – przejście do innego świata, symbol opuszczenia świata żywych na zawsze;
    
  • przejście przez przedsionek piekieł, gdzie znajdują się: Smutek, Choroba, Nędza itp. – cierpienie, jakie musi przejść umierający;
    
  • przepłynięcie z Charonem Styksu za jednego obola – symbol zmiany, oczyszczenia, zerwania z tym, co było;
    
  • spotkanie z Cerberem – symbol nieodwracalności śmierci;
  • oczekiwanie na sąd w królestwie cieni – rozliczenie ziemskiego życia Emocje duszy: dusza cierpi, boi się, towarzyszą jej trwoga i lęk przed nieznanym, zwraca uwagę jej samotność – wędrówkę musi odbyć sama.  

2. Uczniowie ustalają, dokąd trafiały dusze sprawiedliwych, a dokąd – dusze złoczyńców. Jaka nagroda bądź kara je czekała? Wpisują nazwy tych miejsc i związane z nimi określenia. Zastanawiają się, jaki wpływ na ludzkie życie ma zapowiedź sądu ostatecznego.

• dusze sprawiedliwych – Wyspa Błogosławionych, przyjemne powietrze, łagodny krajobraz, kwiaty i krystalicznie czyste rzeki, złote miasto, wieczna młodość, rozrywki, Pole Elizejskie 
• dusze złoczyńców –Tartar, czeluści piekielne, potworne Erynie i kery, demony, otchłań, przepaść, jęki cierpiących dusz, wypełnianie kar. 

Zapowiedź nagrody motywuje do życia zgodnego z zasadami, świadomość kary budzi strach przed ich łamaniem, zachęca do posłuszeństwa.

3. Uczniowie w grupach ustalają, czego dowiadujemy się tym, jak starożytni Grecy postrzegali śmierć, z mitów o: – Asklepiosie, – Demeter i Korze, – Syzyfie, – zejściu Odyseusza do Hadesu, – ujarzmieniu Cerbera przez Heraklesa, – Orfeuszu. Każda grupa pracuje nad jednym mitem, a następnie prezentuje swoje ustalenia na forum klasy. Wnioski zapisują wszyscy uczniowie.   
np.: mit o Asklepiosie:

nie można wydrzeć bogom tajemnicy wieczności, zlikwidowanie śmierci narusza porządek rzeczy, śmierć jest konieczna; mit o Demeter i Korze: przebywanie bogini w zaświatach oznacza dla ludzi zamieranie przyrody; mit o Syzyfie: mit ukazuje karę, która czeka każdego, kto próbuje uniknąć śmierci; mit o zejściu Odyseusza do Hadesu: dusze, które zobaczył Odys w podziemiach, tęsknią do życia ziemskiego, piją ciepłą krew, żeby na chwilę odzyskać świadomość, cierpią; mit o ujarzmieniu Cerbera przez Heraklesa: istoty piekielne tracą swą moc, kiedy zostaną wywleczone na ziemię, Cerber jak wampir boi się światła słonecznego, staje się pokorny i bezsilny; mit o Atenie i Arachne: bogini okazała litość, zamieniając zmarłą dziewczynę w pająka – nawet takie życie jest lepsze niż śmierć. 

4. Uczniowie samodzielnie przygotowują konspekt wypowiedzi argumentacyjnej. Formułują tezę na temat, jak Grecy postrzegali śmierć i życie w zaświatach. Popierają  ją argumentem zilustrowanym przykładem.

np. teza:

Starożytni Grecy wyobrażali sobie zaświaty jako miejsce budzące grozę. argument: Grecy pragnęli jak najdłużej cieszyć się życiem, nawet perspektywa dostania się na Wyspę Błogosławionych nie była dla nich pocieszeniem, dlatego wiele mitów opowiada o próbach przechytrzenia śmierci. przykład: Jednym ze śmiałków, któremu udało się oszukać śmierć, był Syzyf. Uwięził Tanatosa, a później przebłagał samego Plutona, aby pozwolił mu powrócić na ziemię. Skłamał, że niegodziwa żona, nie dochowawszy zasad pochówku, skazała go na wieczną tułaczkę. Jednak oszustwo Syzyfa wyszło na jaw, bohater został okrutnie ukarany. Jego przykład pokazuje, że dla Greka śmierć była okropną perspektywą, niebudzącą żadnej nadziei na życie wieczne.