„Narodowej sprawy męczennikom” – reportaż o prześladowaniach młodzieży wileńskiej

Wszystkich czekających na następny element cyklu biblijnego serdecznie przepraszam. Będzie, ale trochę później. Tymczasem spieszę z pomocą dotyczącą III cz. Dziadów Adama Mickiewicza. To pierwsza dwugodzinna lekcja cyklu obejmującego 6 jednostek lekcyjnych, w tym trzy dwugodzinne. Mam nadzieję, że scenariusze okażą się użyteczne. 

Temat: „Narodowej sprawy męczennikom”… – reportaż o prześladowaniach młodzieży wileńskiej

Główne zagadnienia lekcji:
Uczniowie – dziennikarze śledczy przygotowują reportaż na temat procesu filomatów i prześladowania przez carat polskiej młodzieży. W tym celu pracując z tekstem „Dziadów” oraz szukając informacji w dostępnych źródłach, opracowują szczegółowe materiały. Na lekcji odbywa się inscenizacja przygotowanych tekstów, które następnie wykorzystane zostaną do złożenia wileńskiej jednodniówki przy wykorzystaniu programu http://pubhtml5.com/ lub nagrane jako reportaż telewizyjny.  Opracowanie jednodniówki lub montaż filmu to już dobrowolna praca długoterminowa uczniów.

Cele lekcji:

Uczeń:

• wskazuje w utworze sceny historyczne;
• analizuje motywy postępowania bohaterów;
• omawia postawy więźniów;
• odczytuje dosłowny i symboliczny sens idei ofiary;
• interpretując sceny martyrologiczne, odwołuje się do symboliki biblijnej;
• redaguje wywiady z bohaterami, reportaż, komentarze.  
  
  

Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 90 minut. Na pierwszej lekcji uczniowie gromadzą i interpretują materiał. Zastanawiają się, jak najlepiej go przedstawić, wyszukują odpowiednie grafiki na tło lub jako ilustrację.  Na drugiej godzinie realizują projekt i dyskutują o mistycznym sensie cierpienia młodzieży. Interpretują bajkę Góreckiego.

Środki dydaktyczne:

• Adam Mickiewicz, Dziady cz. III
• Dostęp do Internetu (wikipedia, Muzeum Adama Mickiewicza, szkoła)
• M. Rymkiewicz, D. Siwicka i in., Mickiewicz. Encyklopedia
• Zadania dla grup
  
  

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel przedstawia cele i koncepcję lekcji. Młodzież dzieli się na grupy i pary. Powstaje siedem zespołów. Młodzież podejmuje decyzję, czy chce opracować materiał prasowy czy telewizyjny.
2. Nauczyciel rozdaje zadania dla grup:
   • Waszym zadaniem jest przedstawienie tła historycznego wydarzeń. Korzystając z Przedmowy do Dziadów cz. III, encyklopedii o Mickiewiczu i źródeł internetowych zwięźle opowiedzcie o sytuacji Polaków pod zaborem rosyjskim w początkach XIX wieku. Skoncentrujcie się na faktach dotyczących organizacji młodzieżowych na Uniwersytecie Wileńskim, represjach ze strony władz carskich oraz samym procesie filaretów z lat 1823 – 1824. Przedstawcie wyroki na wymienionych w Dedykacji przyjaciół Mickiewicza i samego poetę. Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.
   • Śmierć i narodziny w celi – metamorfoza Gustawa. Waszym zadaniem jest przedstawienie metamorfozy Gustawa w Konrada jako sensacyjnego wydarzenia. Powinniście wyjaśnić, kim był Gustaw, dlaczego znalazł się w więzieniu, dlaczego odrzucił ewentualność wyjścia na wolność, jak doszło do jego przemiany w Konrada. Skorzystajcie z Prologu, encyklopedii o Mickiewiczu – hasło: Gustaw- Konrad. Postarajcie się zaciekawić swoich czytelników (widzów). Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.
   • Relacje na żywo spod klasztoru bazylianów. Waszym zadaniem jest zebrać od przechodniów, gapiów, rosyjskich żołnierzy i wychodzącego z klasztoru księdza Lwowicza informacje o tym, jak traktowani są uwięzieni studenci. Pamiętajcie jest Wigilia, jest sporo ludzi wracających z przyklasztornego kościoła z pasterki. W tłumie pojawiają się różne plotki. Wiarygodne informacje może przekazać ksiądz Lwowicz, który był z więźniami w celi Konrada. Wykorzystajcie jak najwięcej informacji ze sceny I dramatu Mickiewicza. Pamiętajcie, że prowadzący powinien porządkować na bieżąco zebrany materiał. Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.
   • Wywiad z Janem Sobolewskim – przeprowadźcie wywiad z bohaterem, który jest prowadzony przez żołnierza na przesłuchanie. Na chwile został sam, przykuty kajdankami do barierki, bo prowadzący go żołnierz musiał pilnie odejść. Jako tło wywiadu możecie dobrać odpowiednie kadry z filmu „Lawa” lub poszukajcie odpowiednich ilustracji. Wykorzystajcie informacje ze sceny I „Dziadów” cz. III .
   • Zza murów rozlega się pieśń zemsty. Zadaniem Waszej grupy jest omówić jej treść. Załóżcie, że udało Wam się dotrzeć do kopii pieśni. Przedstawcie ją jako wyraz buntu młodzieży i sformułowany ad hoc program działania. Możecie wykorzystać fragmenty filmu „Lawa”. Pamiętajcie, aby opatrzyć Waszą analizę dziennikarskim komentarzem. Wykorzystajcie informacje ze sceny I „Dziadów” cz. III. Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.
   • Relacja z Warszawy – wywiad z młodzieżą z Salonu Warszawskiego. Waszym zadaniem jest uzyskanie w wywiadzie z młodzieżą warszawską informacji o Cichowskim. Macie przedstawić jego historię i skomentować sposób postępowania jego oprawców. Postarajcie się tak podzielić opowieść na fragmenty, aby uzyskać żywy dialog. Nie bójcie się wyrażania emocji. Wykorzystajcie informacje ze sceny VII „Dziadów” cz. III. Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.
   • Wywiad z panią Rollisonową – U Senatora odbywa się bal, załamana matka idzie oskarżyć go o śmierć Janka. Zredagujcie wywiad z panią Rollisonową, w którym kobieta opowie Wam o cierpieniach swojego syna i wyrzuceniu go przez okno. Wskaże też odpowiedzialnego za te zbrodnie. Postarajcie się oddać emocje i doznania matki. Wykorzystajcie informacje ze sceny VIII „Dziadów” cz. III. Poszukajcie odpowiednich ilustracji, które wykorzystacie w materiale.

3. Młodzież opracowuje materiały, nauczyciel służy pomocą, dodatkowymi wyjaśnieniami, ewentualnie naprowadza.
4. Młodzież inscenizuje przygotowany materiał.
5. Uczniowie dyskutują na temat sytuacji młodzieży polskiej w zaborze rosyjskim, omawiają postawy więźniów, oceniają motywy ich postępowania – rekapitulacja wiadomości.
6. Odczytują bajkę Góreckiego opowiedzianą przez Żegotę i zastanawiają się nad jej symbolicznym sensem.  Odszukują w utworze inne przykłady symboliki biblijnej i dokonują ich interpretacji.