Oskarżyciel, sędzia, kat, czyli wizerunki Nowosilcowa w III cz. Dziadów

Drugie spotkanie z Dziadami Adama Mickiewicza. Uczniowie w roli dziennikarzy śledczych tworzą studium przypadku – wnikają w motywy działania i osobowość Nikołaja Nikołajewicza Nowosilcowa.

Temat: Oskarżyciel, sędzia i kat, czyli wizerunki Nowosilcowa w III części Dziadów

rodki dydaktyczne:

Główne zagadnienia lekcji:
Uczniowie – dziennikarze śledczy przygotowują artykuł na temat Senatora Nowosilcowa. Ich zadaniem jest dokładne przeanalizowanie przedmowy, sceny I, sceny VI, sceny VII i sceny VIII pod kątem informacji o Nowosilcowie. Mają zebrać fakty i opinie różnych osób o Senatorze, a następnie skonfrontować zdobyte informacje z wiedzą historyczną o tej postaci. Pracują metodą studium przypadku. Uczniowie pracują w grupach, ale na bieżąco uzupełniają wzajemnie wiadomości i każda grupa stara się zbudować portret psychologiczny postaci.   

Cele lekcji:

Uczeń:

• charakteryzuje postawę Nowosilcowa na podstawie analizy wybranych scen dramatu;
• konfrontuje wizerunek literacki Nowosilcowa z wiedzą historyczna o tej postaci;
• wykorzystuje treść rozmowy diabłów do oceny postawy Senatora;
• analizuje sposób mówienia Nowosilcowa i określa funkcje środków stylistycznych w budowaniu wizerunku bohatera;
• pisze tekst argumentacyjny z pogłębioną charakterystyką postaci;
• wykorzystuje cytaty w funkcji argumentacyjnej.
  
  

Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 45 minut. Uczniowie podobnie jak na poprzednich zajęciach wcielają się w role dziennikarzy śledczych. Tym razem ich zadaniem jest opracowanie tekstu argumentacyjnego z odpowiednio dobranymi cytatami stanowiącego pogłębioną charakterystykę postaci. Każda grupa pracuje nad innym fragmentem dramatu, ale swoje ustalenia przekazuje innym grupom.

Środki dydaktyczne:

• Adam Mickiewicz, Dziady cz. III
• M. Rymkiewicz, D. Siwicka i in., Mickiewicz. Encyklopedia
• Zadania dla grup
  
  

Przebieg lekcji:

1. Nauczyciel informuje klasę o celach i koncepcji lekcji. Uczniowie dzielą się na 5 grup, które otrzymują szczegółowe zadania.
2. W pracy wspólnej ustalona zostaje wstępna diagnoza:

Senator Nowosilcow przyjechał do Wilna, aby wyśledzić spisek wśród młodzieży polskiej. Zamierza w ten sposób wrócić do łask cara i osiągnąć prywatne korzyści.

3. Ustalenie w grupach działań, jakie mają służyć realizacji śledztwa. Jakich efektów oczekuje Senator, a jakie wywołuje jego działanie?
   • Na podstawie przedmowy opiszcie działania Nowosilcowa i ustalenia jego śledztwa. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora, wypiszcie określenia, którymi obdarza go Mickiewicz.
     Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow?
   • Na postawie sceny I ustalcie, jak przebiegało śledztwo Nowosilcowa, jakich metod używano, w jakich warunkach trzymano młodzież, jaka przyszłość ją czekała. Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty.  Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.
     Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow, a jakie skutki odnosi jego działanie?
   • Na podstawie sceny VII ustalcie, jaką opinię zdobył Nowosilcow w Warszawie wśród arystokracji, a jak o metodach działania Rosjan mówią patrioci? Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.
     Jakich efektów oczekiwali oprawcy Cichowskiego? Jakie skutki odniosło ich działanie?
   • Na podstawie sceny VIII  (PAN SENATOR) ustalcie, jaką rolę odgrywa Senator w sprawie Rollisona, jak traktuje jego matkę, co i w jaki sposób mówi. Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.
     Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow? Jakie skutki odniosło jego działanie?
   • Na podstawie sceny VIII  (Bal) ustalcie, co i jak mówią o Nowosilcowie goście, od czego uzależniona jest ich opinia. Zwróćcie uwagę, jak Senator traktuje Panią Rollisonową i Księdza Piotra.  Wyszukajcie i skomentujcie odpowiednie cytaty. Nazwijcie ujawnione cechy Senatora.
     Jakich efektów oczekiwał Nowosilcow? Jakie skutki odniosło jego działanie?
   • Analizując scenę VI, scharakteryzujcie Senatora.  Zastanówcie się, co o bohaterze mówią jego sny. O czym Nowosilcow marzy, a czego się boi? Wykorzystajcie treść rozmowy diabłów do oceny postaci Senatora.
     
     
4. Dyskusja nad literackim wizerunkiem Nowosilcowa – praca zbiorowa.
5. Konfrontacja literackiego wizerunku Senatora z wiedzą historyczną na jego temat – fragment encyklopedii o Mickiewiczu, hasło: Nowosilcow.
6. Zadanie domowe (lub pisanie na kolejnej lekcji) Napisz artykuł z pogłębioną charakterystyką Nowosilcowa, wykorzystaj cytaty.