Zdjęcie z lekcji Małgosi
Mierzenie się ze staropolskim tekstem to dla piętnastolatków nie lada wyzwanie. Samo zrozumienie tekstu przysporzy im zapewne sporo kłopotów, a przecież to dopiero wstęp… Można sobie z tym poradzić.
Temat: „Żywot człowieka poczciwego”, czyli o renesansowym sposobie na szczęśliwe życie w utworze Mikołaja Reja
Główne zagadnienia lekcji:
Na lekcji uczniowie odczytują fragment Żywotu człowieka poczciwego i interpretują go jako poemat parenetycznym o charakterze symbolicznym. Charakteryzują wzór idealnego szlachcica, tworząc wspólną infografikę.
Cele lekcji:
Uczeń:
- czyta tekst staropolski i wyjaśnia przy pomocy przypisów znaczenie archaizmów;
- rozpoznaje tematykę i problematykę poznanego tekstu oraz jej związek z programami epoki literackiej;
- rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje motyw arkadii w utworze;
- charakteryzuje ideał ziemianina i swoje wnioski popiera cytatami z tekstu;
- rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej: zdrobnienia, epitety, wyliczenia i określa ich funkcję w dziele Reja;
- interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 45 min. Wstępem do rozmowy o motywie arkadii jest wykonanie przez uczniów ćwiczenia wzbogacającego słownictwo: wykreślanki z wyrazami bliskoznacznymi pojęcia arkadii. Nauczyciel prezentuje krótko obecność tego motywu w literaturze i sztuce epoki renesansu oraz przedstawia sylwetkę Mikołaja Reja. Wzorcowo czyta tekst fragmentu Żywota… Uczniowie w tym czasie śledzą tekst oczami i zaznaczają niezrozumiałe sformułowania. Trzeba je wyjaśnić. Na tablicy wisi duży arkusz papieru z tytułem pracy Ideał szlachcica ziemianina oraz umieszczonym po środku wizerunkiem bohatera.
W dalszej części lekcji uczniowie pracują w 6 grupach. Zadania są zróżnicowane pod względem stopnia trudności i czasochłonności, dlatego warto dobrze przemyśleć skład grup. Nauczyciel stale monitoruje ich działania, ewentualnie pomaga. Uczniowie sukcesywnie podchodzą do tablicy i przyklejają swoje rozwiązania, tworząc infografikę. W ten sposób nauczyciel ma wgląd w postępy pracy poszczególnych grup. Lekcję kończy ustne podsumowanie rozważań. Jeśli czas pozwoli, dobrze byłoby omówić pracę poszczególnych grup (ćwiczenie w uzasadnianiu swoich wniosków). Jeśli nie, trzeba się ograniczyć do odczytania symbolicznego sensu wiosny w utworze Reja.
Uczniowie pracują w grupach, przy dźwiękach Czterech pór roku. Wiosny. Vivaldiego i innej muzyki relaksującej.
Środki dydaktyczne:
- podręcznik
- wykreślanka
- prezentacja
- zadania dla grup
- duży arkusz papieru na szablon infografiki Ideał szlachcica ziemianina
- dwa arkusze papieru (mniejsze) na infografiki na temat Żywotu człowieka poczciwego (dla V i VI grupy)
- klej, komplet pasków papieru
- materiały biurowe (kredki, pisaki, nożyczki itp.)
- muzyka
- muzyka renesansowa
Pojęcia i terminy:
Poemat parenetyczny, topos arkadii, ideał szlachcica ziemianina
Przebieg lekcji:
- Omówienie celu lekcji, podanie jej tematu, zawieszenie szablonu infografiki na tablicy, podział klasy na grupy.
- Ćwiczenie indywidualne: Wykreślanka Arkadia
- Motyw arkadiiw sztuce i literaturze renesansowej. (Prezentacja)
- Wzorcowe odczytanie utworu przez nauczyciela z jednoczesnym śledzeniem wzrokiem tekstu przez uczniów i zaznaczaniem wyrazów niezrozumiałych. Wyjaśnianie znaczeń wybranych archaizmów.
- Praca w grupach.
Zadania:Grupa I
Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.
Na przygotowanych paskach papieru wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do pracy.
Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
Grupa II
Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.
Na przygotowanych paskach papieru wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do wartości materialnych i duchowych.
Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
Grupa III
Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.
Na przygotowanych paskach papieru wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do innych ludzi (rodziny, poddanych).
Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
Grupa IV
Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.
Na przygotowanych paskach papieru wypiszecie 3 informacje na temat źródeł radości, jaką idealny szlachcic czerpie ze świata.
Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
Grupa V
Wasze zadanie polega na przygotowaniu dodatkowej infografiki: Obraz świata w Żywocie człowieka poczciwego.
Na arkuszu papieru przygotujcie Waszą wizję świata, jaki wyłania się z utworu Reja. Zwróćcie uwagę, czy pisarz przedstawiając ogród i sad skupia się na ich pięknie, czy korzyściach z nich płynących. Wnioski postarajcie się zawrzeć w Waszej infografice. Przygotowaną infografikę przyczepcie do arkusza na tablicy.
Wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do świata natury.
Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
Grupa VI
Wasze zadanie polega na przygotowaniu dodatkowej infografiki: „Żywot człowieka poczciwego” jako utwór parenetyczny.
Na arkuszu papieru przygotujcie otwartą księgę, w której wpiszecie najważniejsze Wasze wnioski. Rozważcie, jakie cechy tekstu Reja nadają mu charakter poradnika, jak żyć? Zwróćcie uwagę na sposób narracji i język. Zastanówcie się, czemu służą zastosowane przez pisarza zdrobnienie, epitety, wyliczenia. Dajcie ich przykłady. Pamiętajcie o cudzysłowach.
Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie każdą informację schematycznym rysunkiem lub symbolem.
Przygotowaną infografikę przyklejcie do arkusza na tablicy.
Na wykonanie pracy macie 15 minut.
-
Podsumowanie:
- omówienie wyników pracy grup;
- pogadanka: Dlaczego Rej nadał omawianemu dziś fragmentowi tytuł Wiosna? Jakie symboliczne znaczenie ma w jego dziele ta pora roku?
- prośba, aby uczniowie sfotografowali swoje dzieło i wkleili zdjęcie do zeszytu jako notatkę z lekcji.