|

„Żywot człowieka poczciwego” Mikołaja Reja

Mierzenie się ze staropolskim tekstem to dla piętnastolatków nie lada wyzwanie. Samo zrozumienie tekstu przysporzy im zapewne sporo kłopotów, a przecież to dopiero wstęp… Można sobie z tym poradzić. 

Temat: „Żywot człowieka poczciwego”, czyli o renesansowym sposobie na szczęśliwe życie w utworze Mikołaja Reja 

Główne zagadnienia lekcji:
Na lekcji uczniowie odczytują fragment  Żywotu człowieka poczciwego i interpretują go jako poemat parenetycznym o charakterze symbolicznym. Charakteryzują wzór idealnego szlachcica, tworząc wspólną infografikę.

Cele lekcji:

Uczeń:

  • czyta tekst staropolski i wyjaśnia przy pomocy przypisów znaczenie archaizmów;
  • rozpoznaje tematykę i problematykę poznanego tekstu oraz jej związek z programami epoki literackiej;
  • rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje motyw arkadii w utworze;
  • charakteryzuje ideał ziemianina i swoje wnioski popiera cytatami z tekstu;
  • rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej: zdrobnienia, epitety, wyliczenia i określa ich funkcję w dziele Reja;
  • interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

Uwagi dotyczące realizacji:
Lekcja trwa 45 min. Wstępem do rozmowy o motywie arkadii jest wykonanie przez uczniów ćwiczenia wzbogacającego słownictwo: wykreślanki z wyrazami bliskoznacznymi pojęcia arkadii. Nauczyciel prezentuje krótko obecność tego motywu w literaturze i sztuce epoki renesansu oraz przedstawia sylwetkę Mikołaja Reja. Wzorcowo czyta tekst fragmentu Żywota… Uczniowie w tym czasie śledzą tekst oczami i zaznaczają niezrozumiałe sformułowania. Trzeba je wyjaśnić. Na tablicy wisi duży arkusz papieru z tytułem pracy Ideał szlachcica ziemianina oraz umieszczonym po środku wizerunkiem bohatera.

W dalszej części lekcji uczniowie pracują w 6 grupach. Zadania są zróżnicowane pod względem stopnia trudności i czasochłonności, dlatego warto dobrze przemyśleć skład grup. Nauczyciel stale monitoruje ich działania, ewentualnie pomaga. Uczniowie sukcesywnie podchodzą do tablicy i przyklejają swoje rozwiązania, tworząc infografikę. W ten sposób nauczyciel ma wgląd w postępy pracy poszczególnych grup. Lekcję kończy ustne podsumowanie rozważań. Jeśli czas pozwoli, dobrze byłoby omówić pracę poszczególnych grup (ćwiczenie w uzasadnianiu swoich wniosków). Jeśli nie, trzeba się ograniczyć do odczytania symbolicznego sensu wiosny w utworze Reja.

Uczniowie pracują w grupach, przy dźwiękach Czterech pór roku. Wiosny. Vivaldiego i innej muzyki relaksującej.          

Środki dydaktyczne:

  • podręcznik
  • wykreślanka   
  • prezentacja 
  • zadania dla grup
  • duży arkusz papieru na szablon infografiki Ideał szlachcica ziemianina
  • dwa arkusze papieru (mniejsze) na infografiki na temat Żywotu człowieka poczciwego (dla V i VI grupy)
  • klej, komplet pasków papieru
  • materiały biurowe (kredki, pisaki, nożyczki itp.)
  • muzyka 
  • muzyka renesansowa 

Pojęcia i terminy:
Poemat parenetyczny, topos arkadii, ideał szlachcica ziemianina

 

Przebieg lekcji:

  1. Omówienie celu lekcji, podanie jej tematu, zawieszenie szablonu infografiki na tablicy, podział klasy na grupy.
  2. Ćwiczenie indywidualne: Wykreślanka Arkadia
  3. Motyw arkadiiw sztuce i literaturze renesansowej. (Prezentacja)
  4. Wzorcowe odczytanie utworu przez nauczyciela z jednoczesnym śledzeniem wzrokiem tekstu przez uczniów i zaznaczaniem wyrazów niezrozumiałych. Wyjaśnianie znaczeń wybranych archaizmów.
  5. Praca w grupach.
    Zadania:

    Grupa I

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.

    Na przygotowanych paskach papieru  wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do pracy.

    Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku. 

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach. 

    Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

    Grupa II

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.

    Na przygotowanych paskach papieru  wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do wartości materialnych i duchowych.

    Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku. 

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach. 

    Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

    Grupa III

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.

    Na przygotowanych paskach papieru  wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do innych ludzi (rodziny, poddanych).

    Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku. 

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach. 

    Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

    Grupa IV

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu 3 fragmentów powstającej na lekcji infografiki.

    Na przygotowanych paskach papieru  wypiszecie 3 informacje na temat źródeł radości, jaką  idealny szlachcic czerpie ze świata.

    Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku. 

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach. 

    Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

    Grupa V

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu dodatkowej infografiki: Obraz świata w Żywocie człowieka poczciwego.

    Na arkuszu papieru  przygotujcie Waszą wizję świata, jaki wyłania się z utworu Reja. Zwróćcie uwagę, czy pisarz przedstawiając ogród i sad skupia się na ich pięknie, czy korzyściach z nich płynących. Wnioski postarajcie się zawrzeć w Waszej infografice. Przygotowaną infografikę przyczepcie do arkusza na tablicy.

    Wypiszecie 3 informacje na temat stosunku idealnego szlachcica do świata natury.

    Każdą z nich starannie zapiszcie dużymi, widocznymi z daleka literami na oddzielnym pasku. 

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Aby potwierdzić słuszność swoich wniosków, każdej informacji przyporządkujcie cytat z utworu. Zapiszcie go nieco mniejszymi literami. Pamiętajcie o cudzysłowach. 

    Przygotowane paski sukcesywnie przyklejajcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

    Grupa VI

    Wasze zadanie polega na przygotowaniu dodatkowej infografiki: „Żywot człowieka poczciwego” jako utwór parenetyczny.

    Na arkuszu papieru  przygotujcie otwartą księgę, w której wpiszecie najważniejsze Wasze wnioski. Rozważcie, jakie cechy tekstu Reja nadają mu charakter poradnika, jak żyć? Zwróćcie uwagę na sposób narracji i język. Zastanówcie się, czemu służą zastosowane przez pisarza zdrobnienie, epitety, wyliczenia. Dajcie ich przykłady. Pamiętajcie o cudzysłowach.

    Dla łatwiejszego zapamiętania zilustrujcie  każdą informację schematycznym rysunkiem lub symbolem. 

    Przygotowaną infografikę  przyklejcie do arkusza na tablicy.

    Na wykonanie pracy macie 15 minut.

  6. Podsumowanie:

    • omówienie wyników pracy grup;
    • pogadanka: Dlaczego Rej nadał omawianemu dziś fragmentowi tytuł Wiosna? Jakie symboliczne znaczenie ma w jego dziele ta pora roku?
    • prośba, aby uczniowie sfotografowali swoje dzieło i wkleili zdjęcie do zeszytu jako notatkę z lekcji.
Udostępnij

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *