031 Fiszki – pojęcia teoretycznoliterackie – starożytność
Heros |
epos |
cechy eposu |
inwokacja |
heros (półbóg) – w mitologii greckiej osoba zrodzona ze związku boga i śmiertelniczki lub bogini i śmiertelnika heros (bohater) – osoba, która wsławiła się bohaterskimi czynami |
|
Jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki, np. „Iliada”, „Odyseja” ukazujące dzieje życia bohatera na tle wydarzeń przełomowych dla zainteresowanych narodu. Często opowiadają nie tylko o postaciach ludzkich, ale też boskich. |
|
patos, podniosłość stylu, dwupłaszczyznowość świata przedstawionego – świat ludzi i bogów |
|
rozszerzona apostrofa otwierająca utwór literacki (używane eposy) |
|
porównanie homeryckie |
|
epitet stały |
|
wina tragiczna |
|
konflikt tragiczny |
porównanie poetyckie, które jest bardzo rozbudowane i stanowi pewną samodzielną całość względem reszty utworu |
|
powtarzające się określenie, które uwypukla główną cechę bohatera lub zjawiska. Często ma postać epitetu złożonego np. „boski Achilles”, „boski Hektor” i „szybkonogi Achilles”. |
|
w tragedii starożytnej błędne rozpoznanie sytuacji przez bohatera. Bohater, nieświadomy rzeczywistego znaczenia okoliczności, w jakich się znalazł, podejmuje czyny prowadzące do przypieczętowania jego losu i ostatecznie do katastrofy |
|
polega na zderzeniu dwóch racji, które zawsze są równoważne. Kończy się obustronną porażką oraz walką z losem człowieka skazanego na porażkę. |
|
ironia tragiczna |
|
fatum |
|
budowa tragedii |
|
cechy tragedii antycznej |
nieprzezwyciężona sprzeczność naznaczająca losy bohatera, polega na tym, że wbrew jego woli i wiedzy podejmowane czyny nie dążą do oczekiwanego skutku, a prowadzą do wypełnienia się fatum |
w mitologii greckiej do personifikacja nieuchronnego, nieodwracalnego losu; nieodwołalna wola bogów, na którą nikt nie ma wpływu . |
Prolog – scena wstępna, wprowadzająca w problematykę utworu. Parodos – pieśń chóru wchodzącego na scenę. Epejsodion – w dzisiejszej terminologii akt lub scena. Stasimon – pieśń chóru rozdzielająca epejsodia. Eksodos – pieśń chóru schodzącego ze sceny. |
Wywodzi się z mitów. Przedstawia konflikt wybitnej jednostki z siłami wyższymi, który kończy się nieuchronną klęską – katastrofą bohatera. Uwzględnia bohatera – który wbrew swojej woli – ściąga na siebie winę tragiczną wynikającą ze złej oceny sytuacji. Przedstawia często splot wydarzeń, które – z pozoru dobre dla bohatera – doprowadzają go do klęski (ironia tragiczna). |
cechy mitu |
|
topos |
|
patos |
|
mimesis |
Opowiada historię świętą. Odkrywa sakralny wymiar wszystkiego, co istnieje. Opisuje początki świata, człowieka, zjawisk przyrody i obyczajów. |
|
powtarzający się w kulturze motyw, temat |
|
podniosły sposób mówienia i pisania oraz nastrój powagi lub wzniosłości |
|
zasada twórczego naśladowania natury lub sztuki mistrzowskiej, która obejmuje tę naturę kształtującą. |
|
Katharsis |
oczyszczenie – jedna z podstawowych cech sztuki, szczególnie starożytnej (antycznej), np. tragedii |