Tren V – notatka Cornella
Tren V
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/treny-tren-v/
Autor
Jan Kochanowski
Podmiot liryczny
Nieszczęśliwy ojciec, ujawnia się w 9 wersie
Adresat liryczny
Persefona, apostrofa do niej znajduje się w 13 – 14 wersie
Sytuacja liryczna
Skarga ojca na okrutną śmierć dziecka.
O czym mówi podmiot?
Tren rozpoczyna się porównaniem homeryckim, w którym Urszulka przyrównana została do młodej gałązki oliwnej.
Kończy go apostrofa do złej Persefony, która pozwoliła na bezsilne cierpienie rodziców.
Jak mówi?
Utwór stychiczny, czternastowersowy, sylabiczny, trzynastozgłoskowy ze średniówką po 7 sylabie.
Najważniejsze środki stylistyczne i ich funkcja:
porównanie homeryckie
Wypełnia większość utworu. Urszulka porównana została do drzewka oliwnego, które wzrastało przy pniu matki, a które nieostrożny ogrodnik (uosobienie śmierci) nieumyślnie, przez nieuwagę, niepotrzebnie ściął, robiąc porządki.
metafora
Urszulka jako drzewko oliwne delikatne, jeszcze niezdolne do samodzielnego funkcjonowania, pozostające pod opieką matki. Odnosząc się do symboliki drzewa oliwnego, można przyjąć, że Urszulka ma być przedstawiona jako niosąca w sobie nadzieję na radość życia.
zdrobnienia
W opisie drzewka: gałązki, listki, prątek wskazują na delikatność, kruchość młodego życia.
uosobienie
Śmierć jako ogrodnik – nieuważna, nieostrożna, zbiera przypadkowe ofiary.
apostrofa
O zła Persefono – zwrot do pani podziemnego królestwa, której ojciec wyrzuca zgodę na niesprawiedliwy i niepotrzebnie okrutny los dziecka
pytanie retoryczne
Niezbędne konteksty
kulturowy
Drzewo oliwne, do którego Kochanowski porównuje córeczkę, ma w kulturze bogatą symbolikę. Była symbolem pokoju i obfitości, a także nieśmiertelności i zwycięstwa. Oznaczała pokój, nadzieję i lepszą przyszłość. Gałąź oliwna pojawia się nierzadko w Biblii, m.in. w Księdze Rodzaju jako zwiastun końca biblijnego Potopu przyniesiony Noemu przez gołębicę. Współcześnie gałąź oliwna symbolizuje pokój i pojednanie.
mitologiczny
Persefona– bogini, małżonka Hadesa, władcy świata zmarłych. Poeta czyni wyrzuty, że nie wzruszyły jej łzy. Jest to aluzja do mitu o Orfeuszu, który swym śpiewem wzruszył Hadesa i Persefonę. Bogowie ci zezwolili na powrót Eurydyki, zmarłej żony poety. Kochanowski porównując siebie do Orfeusza ukazuje swoją bezradność wobec śmierci.
Wniosek interpretacyjny:
Tren V, którego bohaterką jest Urszulka, oparty jest na metaforze dziecka jako oliwnej gałązki, którą ogrodnik (śmierć) ściął, wyrywając chwasty. Nikt nie był na to przygotowany. Dlatego poeta niczym mityczny Orfeusz skarży się swoją bezsilność wobec śmierci.