Zabawy teatralne z „Panem Tadeuszem”

Temat: Improwizacje dramatyczne – co się działo w Soplicowie, na zamku, w karczmie i w zaścianku?

Główne zagadnienia lekcji
Lekcja pozwala na twórcze działania uczniów. Ich zadanie – przygotowanie improwizowanej scenki – wymaga kreatywności, ale i umiejętności pracy z tekstem. Nie mniej ważnym elementem zajęć jest uczestnictwo w scenkach w charakterze widzów i rozpoznawanie scenek, umiejscawianie ich w fabule utworu.

Cele lekcji

Uczeń:

• wyszukuje w epopei informacje o poszczególnych wydarzeniach;
• określa miejsce wydarzeń fabularnych ;
• opowiada wydarzenia;
• podejmuje działania twórcze – próbuje przekształcić opisy zdarzeń w dialogi i monologi postaci;
• odgrywa scenki dramatyczne;
• umiejscawia zdarzenia w fabule utworu.

Uwagi dotyczące realizacji:
Realizacja pomysłu może sprawić trochę kłopotów organizacyjnych. Z założenia uczniowie pracują w grupkach składających się z tylu osób, ile jest potrzebne do improwizacji. Może się więc okazać, że powstaną zespoły pięcioosobowe i mniejsze. Niektórzy uczniowie mogą chcieć pracować samodzielnie, przygotowując monolog postaci (np. rozmyślania Telimeny o zamążpójściu czy rozterki Tadeusza i myśli samobójcze). Proponuję zacząć od wyboru scen przez pary w ławkach, a dopiero później szukać brakujących postaci.   

Środki dydaktyczne:

• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz
• Gra: Gdzie się to zdarzyło?
• Tabliczki dla widzów sygnalizujące chęć odpowiedzi (w czterech kolorach)

Przebieg lekcji:

1. Po podaniu celów i tematu lekcji nauczyciel proponuje grę: Gdzie się to zdarzyło?.
2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie wybrali w parach jedno wydarzenie z fabuły „Pana Tadeusza”, które przedstawią jako improwizowaną scenkę. Nie trzeba się odgraniczać do wydarzeń wykorzystanych w grze. Kiedy uczniowie podejmą decyzję, odnajdują opis wybranego wydarzenia w „Panu Tadeuszu”, decydują, ile osób trzeba, aby scenkę przedstawić. Pary, które wybrały scenki wymagające większej ilości uczestników mogą szukać współpracowników. Jeśli nie znajdą, muszą zmienić pomysł.
3. Następnie już w grupkach realizacyjnych ustalają plan występu, przekształcają opisy w dialogi i/lub monologi postaci. Posługują się współczesną polszczyzną, mogą nawet użyć języka młodzież, ale sens scenki musi być zachowany.
4. Po upływie 15 minut chętne zespoły prezentują swoje improwizacje.
5. Pozostali uczniowie są widzami, którzy jednak nie tylko obserwują, ale również określają: co to za scena?, gdzie toczą się wydarzenia?, jakie wydarzenia poprzedzają scenę?, jak dalej rozwija się wątek? Mogą również życzliwie komentować pracę kolegów, ale swoje sądy muszą uzasadnić.

   Każdy z widzów może zgłosić się do odpowiedzi w konkretnej kategorii, podnosi wówczas tabliczkę w umówionym kolorze. Nauczyciel udziela głosu.

   Uczniowie mogą też odpowiedzi zapisywać i odczytywać. To pozwoli wielu uczniom odpowiedzieć na dane pytanie, a tym samym da im szansę zdobycia punktów.

6. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów według podanych kryteriów:
   Kryteria oceny improwizacji:

• • pomysłowe przedstawienie scenki: 2-1 punkty (0 nie przyznajemy, ponieważ uczniowie zadanie jakoś przygotowali; nawet jeśli odczytywali częściowo tekst, włożyli w pracę jakąś inwencję)
  • wprowadzenie dialogów i/lub monologów: 2-1-0 (oceniamy ilość i trafność wypowiedzi bohaterów)
  • oddanie sensu oryginalnej scenki: 1-0

Kryteria oceny widzów:

• • prawidłowe rozpoznanie sceny: 1-0
  • właściwe umiejscowienie akcji w utworze: 1-0
  • wymienienie zdarzeń poprzedzających: 1-0
  • wymienienie zdarzeń rozwijających wątek: 1- 0
  • wyrażenie opinii o występie kolegów: 1 – 0
  • uzasadnienie swojej opinii: 1 -0

7. Podsumowanie zajęć: rozmowa z uczniami, jak się na lekcji czuli, co zapamiętali, co im się podobało, a co należałoby zmienić.